نورالژی تری ژمینال دردی واضح در مسیر توزیع یک یا چند شاخه از عصب پنجم مغزی می باشد. درد به شکل درد تیز خنجری و حمله هایی رخ میدهد که هر کدام از چند ثانیه تا چند دقیقه طول می کشد و بین این حملات دردی وجود ندارد. درد تجربه شده شدید بوده و به شکل شدید، تیز و خنجری یا انفجاری اغلب به شکل یک شوک الکتریکی توصیف میشود.
✔️ راهنمای بالینی درمان:
– کاربامازپین:
راهکارهای موسسه ملی سلامت و تعالی بالینی انگلستان ( NICE )، کاربامازپین را بعنوان خط اول درمان برای نورالژی تری ژمینال توصیه کرده است. شروع یا توقف درمان با تغییر تدریجی دوز در عرض چندین روز انجام میشود. این دارو با خطر واکنشهای پوستی تهدید کننده حیات از جمله سندرم استیون جانسون همراه است.
– اکس کاربازپین:
یک مرور غیرنظام مند نشان داد که اکس کاربازپین و کاربامازپین با کاهش یکسان در حملات نورالژی تری ژمینال همراهند. اگرچه اکس کاربازپین در بسیاری از کشورها از کاربامازپین گران تر است، بسیاری از پزشکان این دارو را به دلیل سمیت کمترش تر نسبت به کاربامازپین ترجیح میدهند، البته عارضه هایپوناترمی اکس کاربازپین از کاربامازپین بیشتر است. القای آنزیمی اکس کاربازپین از کاربامازپین کمتر است و پدیده خودالقایی که با کاربامازپین دیده میشود، برای این دارو مطرح نمی باشد.
– لاموتریژین:
شواهد بدست از کارازمایی های تصادفی شده شاهددار برای قضاوت در مورد کارایی لاموتریژین در نورالژی تری ژمینال کافی نیست. پزشکان اغلب این دارو را در بیمارانی تجویز می کنند که قادر به به تحمل کاربامازپین نیستند ( مثلا به دلیل حساسیت) یا آن را در کنار کاربامازپین در مواردی که اثربخشی کمتری دارد، بکار می برند. تنظیم دوز دارو به آهستگی صورت گیرد تا از بروز راش جلوگیری شود. لذا این دارو برای درمان حاد موثر نیست ولی برای کنترل درازمدت درد متوسط موثرتر است.
– گاباپنتین:
این دارو اگرچه در درمان بسیاری از دردهای نوروپاتی خصوصا نورالژی بعد از هرپس موثر است ولی شواهد در مورد استفاده از آن در نورالژی تری ژمینال کافی نیست. یک کارازمایی تصادفی شده شاهددار نشان داد که گاباپنتین همراه با روپیواکائین ( تزریق در نقاط محرک درد ) در مقایسه با گاباپنتین به تنهایی، میتواند با عوارض اندک یا ناچیز، درد و عملکرد را در نورالژی تری ژمینال بهبود بخشد.
– باکلوفن:
عقیده همگانی براین است که این دارو میتواند در افراد مبتلا به مولتیپل اسکلروز دچار نورالژی تری ژمینال، مفید باشد. این بیماران اغلب از قبل در حال مصرف باکلوفن هستند و ممکن است بدون نیاز به اضافه کردن کاربامازپین به کنترل علائم دست یابند. باکلوفن با اثر آرام بخشی و از دست دادن تون عضلات بصورت گذرا همراه است و قطع ناگهانی آن ممکن است باعث تشنج و توهم شود؛بنابراین، قطع این دارو باید به صورت تدریجی باشد.
– ترکیب چند دارو:
اگرچه ترکیب چند دارو را میتوان مدنظر باشد ولی هیچ شواهد مطلوبی وجود ندارد که نشان دهد بیماران درصورت شکست یک داروی خط اول با حداکثر دوز قابل تحمل ( مثلا کاربامازپین یا اکس کاربازپین)، در صورت درمان ترکیبی به کنترل طولانی مدت درد دست می یابند. دراین مرحله باید مشاوره جراحی را مدنظر داشت.
✔️ بنابراین، طبق راهکار بالینی NICE داروهای کاربامازپین، اکس کاربازپین و باکلوفن ( در بیماران با مولتیپل اسکلروز مبتلا به نورالژی تری ژمینال) بعنوان خط اول درمانی در این بیماران احتمالا تاثیر گذار هستند ( براساس مرورهای نظام مند، کارازماییهای تصادفی شده شاهددار یا سایر شواهد معتبر و طبقه بندی براساس مطالعات مشاهده ای یا عقیده صاحب نظران ، کارایی مختصری را نشان داده اند. هرچند این اثرات کاملا اثبات نشده است، ولی بنظر میرسد که مزایای آنها بیشتر از مضراتشان باشد.
✔️ داده ها در حال حاضر برای دو داروی لاموتریژین و گاباپنتین، ناکافی یا با کیفیت نامطلوب هستند و اثرات این داروها ناشناخته می باشد.
Zakrzewska JM, Linskey ME. Trigeminal Neuralgia. BMJ/NICE Guidance March 2015; 350: h1238.
ترجمه: دکتر مهدی شاهمیرانی