دسته‌بندی و ریسک‌های دارو در بارداری

مطالعات کنترل شده بر روی زنان باردار هیچ نوع خطری را از ناحیه این داروها در سه ماهه اول بارداری یا در دوران بعدی بارداری متوجه جنین ندانسته است.

 – B: مطالعات روی حیوانات هیچ عارضه جانبی ایجاد شده بر روی جنین را نشان نداده است اما در این مورد هیچ مطالعه کنترل شده بر روی زنان باردار در دست نیست.

یا: مطالعات انجام شده بر روی حیوانات نشان دهندۀ عوارضی جانبی بوده است که توسط مطالعات انجام شده در مورد سه ماهه اول بارداری در زنان تأیید نشده است

– C: مطالعات جانوری نشان دهنده بروز اثرات جانبی بر روی جنین بوده است

و:یا هیچ مطالعه کنترل شده در مورد زنان یا مطالعات مربوط به زنان / مدل‎های حیوانی در دست نیست. داروهای این دسته را باید با احتیاط تجویز کرد – و فقط هنگامی که فواید مصرف دارو توجیه کننده ریسک‌های بالقوه ناشی از مصرف آن باشد

– D: شواهدی در مورد خطرات متوجه جنین در مطالعات انسانی و مطالعه روی حیوانات در دست است

در صورتی که فواید بر مضرات چربش داشته باشد داروهای این دسته را کماکان می‎توان مصرف کرد؛ برای مثال در مواقعی که یک موقعیت تهدید کننده حیات مطرح باشد.

 – X: اثرات جانبی مصرف دارو در مطالعات مدل جانوری و نیز انسانی اثبات شده است.

یا: اثرات جانبی در جمعیت خود را نشان داده‎اند. خطرات ناشی از مصرف دارو بر هر گونه فایده مرتبط به مصرف آن چربش دارد. این داروها نباید برای زنان باردار یا زنان در صدد باردار شدن تجویز گردد.

 

مسکن درد یا سردرد

استامینوفن (تاینلول؛ دسته‌بندی B) داروی انتخابی برای مقابله با درد در طول بارداری محسوب می‎شود. این دارو در سطح وسیع در این دوره مورد استفاده قرار می‎گیرد و گزارش‎های محدودی در مورد اثرات جانبی ناشی از آن وجود دارد.

از سوی دیگر زنان باید در طول دوره بارداری از مصرف آسپیرین و داروهای غیر استروئیدی ضد التهابی (NSAIDs) شامل موارد زیر پرهیز کنند.

– ایبوپروفن (ادویل، مورتین)

– کتوپروفن (اریودیس)

– ناپروکسن (الیو)

اگر درد مشخصاً شدید باشد – برای مثال درد پس از عمل جراحی – پزشک ممکن است یک دوره کوتاه مصرف داروهای مخدری ضد درد را تجویز کند. در صورت مصرف این داروها بر مبنای دستورالعمل پزشک آنها بر رشد جنین تأثیر منفی نخواهند داشت.

گفته می‌شود که مصرف اپیوئیدها (مخدرها) در طول بارداری خطر بروز علایم ترک موسوم به سندرم ریاضت نوزادان (NAS) را پس از زایمان مادر به همراه دارد.

 

داروهای سرماخوردگی

در مورد مصرف داروهای سرماخوردگی در طول بارداری به خوبی مطالعه نشده است. برخی پزشکان تحمل و عدم مصرف دارو را تا هفته 12 بارداری، برای به حداقل رساندن خطرات متوجه بچه، پیشنهاد می‎کنند.

گزینه‎های ایمن در این مورد عبارتند از:

– شربت سرفه ساده، مثل ویکس

– شربت‎های سرفه دکسترومتورفان (رابیتوسین؛ دسته‌بندی C) و دکسترومتورفان – گوایفنسین (رابیتوسین DM؛ دسته‎بندی C)

– اکسپکتورانت برای مصرف سرفه در طول روز

– سرکوب کننده‌های سرفه برای مصرف در طول شب

– استامینوفن (تاینلول؛ دسته‎بندی B) برای تخفیف درد و تب

ترکیبات فعال موجود در سودافید، پسودوافدرین، ممکن است باعث افزایش فشار خون یا تأثیرگذاری منفی بر جریان خون از رحم به جنین شوند. این دارو از سوی FDA طبقه‎بندی نشده است. مصرف آن در طول بارداری ممکن است ایمن باشد، اما در صورت وجود فشار خون بالا یا دیگر مشکلات مرتبط با سلامت باید پیش از مصرف دارو با پزشک مشورت شود.

پزشکان اغلب اوقات استفاده از مداواهای خانگی زیر را پیش از مصرف دارو توصیه می‎کنند:

– استراحت زیاد

– سیراب نگه داشتن بدن با نوشیدن آب و مایعات گرم مثل سوپ جوجه یا چای

– قرقره آب نمک برای فروکش گلودرد

– استفاده از قطره بینی سالین برای مقابله با خشکی بینی

– مرطوب نگه داشتن هوای داخل اتاق

– استفاده از منتول مالشی روی قفسه سینه

– استفاده از نوارهای بینی برای باز کردن راه‌های هوایی

– مکیدن قطره‌های سرفه یا قرص‎های زیر زبانی

 

سوزش سر دل و ریفلاکس اسید

مصرف داروهای آنتی‎اسید حاوی اسید الجینیک، آلومینیم، منیزیم، و کلسیم به طور کلی در دوره بارداری ایمن تلقی می‎شود:

– هیدروکسید آلومینیم – هیدورکسید منیزیم (مالوکس؛ دسته‌بندی B)

– کربنات کلسیم (تومس؛ دسته‎بندی C)

– سایمتیکون (میلانتا؛ دسته‎بندی C)

– فاموتیدین (پپسید؛ دسته‌بندی B)

برای موارد شدید سوزش سر دل، پزشک ممکن است مصرف بلوک کننده‎های H2 مثل موارد زیر را تجویز کند:

– رانیتیدین (زانتاک؛ دسته‎بندی B)

– سایمتدین (تاگامت؛ دسته‎بندی B)

تغییرات سبک زندگی مثل موارد زیر نیز می‎تواند به کاهش سوزش سر دل کمک کند:

– پوشیدن لباس‎های راحت که باعث ایجاد فشار بر ناحیه شکم نمی‌شوند.

– رعایت یک جدول رژِیم غذایی برای کمک به شناسایی برخی غذاها که می‎توانند محرک ریفلاکس اسید در فرد باشند.

– خودداری از دراز کشیدن تا 3 ساعت پس از خوردن غذا. زنان باید از صرف غذا در آستانه رفتن به بستر خودداری کنند.

– خوابیدن در طول شب در حالتی که سر به حالتی بالاتر از سطح بدن قرار گرفته باشد.

– خوردن وعده‎های کوچک غذا در طول روز

در صورت تشدید علایم سوزش سر دل زنان باید با پزشک مشورت کنند. در موارد نادر این سوزش ممکن است نشانه‎ای از سندرم HELLP باشد. این سندرم یکی از عوارض جدی بارداری به شمار می‎رود.

 

آلرژی خفیف و شدید

موارد آلرژی خفیف ممکن است به تغییرات سبک زندگی خود جواب بدهند. اگر کسی به کمک بیشتری در این مورد نیاز داشته باشد، آنتی‎هیستامین‎های خوراکی غیر نسخه‌ای عموماً ایمن تلقی می‎شوند.

– دیفن‎هیدرامین (بنداریل؛ دسته‌بندی B)

– کلرفنیرامین (کلر – تریمپتون؛ دسته‎بندی B)

– لوراتیدین (کلاریتین، الاورت؛ دسته‎بندی B)

– ستیریزین (زیترک؛ دسته‎بندی B)

اگر آلرژی در فرد به مراتب شدیدتر باشد، پزشک ممکن است مصرف اسپری کورتیکوستروئیدی غیر نسخه‎ای را در دوزهای کم به همراه آنتی‎هیستامین تجویز کند. گزینه‎ها در این مورد عبارتند از:

– بودسوناید (راینوکورت آلرژی؛ دسته‎بندی C)

– فلوتیکاسون (فلوناس؛ دسته‎بندی C)

– مومتازون (ناسونکس؛ دسته‎بندی C)

در عین حال امکان امتحان تغییرات سبک زندگی به شرح زیر وجود دارد:

– خودداری از خروج از منزل یا باز کردن در و پنجره خانه در طول روزهای بالا بودن میزان گرده‎ها

– از تن خارج کردن لباس‎هایی که فرد در محیط خارج از خانه پوشیده است. زدودن گرده‎های نشسته بر مو و پوست با دوش گرفتن سریع

– استفاده از ماسک در هنگام انجام کارهای خارج از خانه یا کمک گرفتن از فردی دیگر برای انجام اموری مثل هرس گیاهان و غبارگیری

– شستشوی معبرهاب بینی با اسپری سالین یا قوری نتی.

 

یبوست

استفاده از نرم کننده‎های مدفوع در طول بارداری عموماً ایمن تلقی می‎شود. گزینه‎ها در این مورد شامل کولاس و سورفاک است:

ملین‎هایی مثل سنوکوت، دولکولاکی یا شیر منیزی نیز ممکن است کمک کننده باشند، اما ضروری است که زنان پیش از استفاده از هر یک از داروهای مزبور با پزشک مشورت کنند.

دیگر گزینه‎های دارویی برای یبوست شامل موارد زیر است:

– نوشیدن آب و مایعات بیشتر. آب آلو نیز دیگر گزینه خوب در این مورد به حساب می‌آید.

– انجام ورزش بیشتر در طول روز.

– خوردن فیبر بیشتر. فیبر در میوه‎ها و سبزی‎هایی مثل لوبیا، و غلات کامل وجود دارد (در صورت امکان با پوست خورده شوند).

– پرسش از پزشک در مورد مکمل‎های فیبر مثل متاموسیل.

 

تهوع و استفراغ

ناخوشی صبحگاهی در طول سه ماهه اول بارداری شایع است. همیشۀ اوقات این مشکل به درمان نیاز ندارد. استفاده از راه‎حل‎های خانگی مثل خوردن غذای کم در هر وعده در طول روز یا چشیدن آب زنجبیل باید پیش از اقدام به مصرف دارو امتحان شود. زنان در عین حال می‎توانند موارد زیر را امتحان کنند:

– ویتامین B-6 خوراکی به میزان 25 میلی‎گرم سه بار در روز

– دُکسی‎لامین سوکسینات (یونیسام؛ دسته‎بندی B)

– دیمن‎هیدرانات (درامامین؛ دسته‌بندی B)

در صورتی که زنان با تهوع و استفراغ شدید (هیپرامسیس گراویداروم) دست به گریبان باشند پزشک ممکن است موارد زیر را تجویز کند:

– دکسی‎لامین سوکسینات – پیروکسیدین هیدروکلراید (دیکلجیس؛ دسته‎بندی A)

– اندانسترون (زوفران؛ دسته‎بندی B)

 

هموروئید

احتمال ایجاد هموروئید در طول بارداری به علت ورم عروق خونی یا یبوست وجود دارد.

گزینه‎های درمانی ایمن در این مورد عبارتند از:

– پدهای توبرنده یا پدهای نارون کوهی

– تمهید H

– انوسول

مردم ممکن است ابتدا روش‎های دیگری مثل موارد زیر را امتحان کنند:

– خیس دادن هموروئید با پر کردن یک تشت یا وان با آب گرم. به این مایع نباید صابون یا کف اضافه شود.

– ایستادن یا دراز کشیدن به پهلو در صورت امکان.

– استفاده از یک حلقه زیرسازی یا بالشتک هموروئید در هنگام نشستن

– درمان یبوست با استفاده از نرم کننده مدفوع، نوشیدن مقادیر زیاد مایعات، ورزش بیشتر و خوردن غذاهای فیبردار.

 

عفونت‎های مخمری

عفونت مخمری در طول بارداری شایع است. با وجود این ایده خوبی است که پیش از اقدام به درمان خانگی فرد با پزشک مشورت کند.

داروهای ایمن در این مورد عبارتند از:

– میکونازول (مونیستات؛ دسته‎بندی C)

– کلوتریمازول (لوتریمین؛ دسته‌بندی C)

– بوتوکونازول (فمستات؛ دسته‎بندی C)

استفاده از مداوای خانگی و درمان‎های طبیعی برای عفونت‌های مخمری در طول دوران بارداری به طور معمول توصیه نمی‎شود.

 

راش، بریدگی‎ها، و خراش‎های پوستی

در طول بارداری می‎توان برای درمان راش‎ها و خارش پوست از کرم هیدروکورتیزون غیر نسخه‎ای استفاده کرد. اما باید علایم مربوطه برای از تشخیص خارج شدن اختلالاتی مثل PUPPPs به پزشک اطلاع داده شود. این احتمال وجود دارد که برای برخی وضعیت‎ها پزشک کرم‌های استروئیدی تجویز کند.

برای موارد بریدگی و خراشیدگی، باید موضع آسیب دیده با آب و صابون شستشو شود. در مرحله بعد می‎تواند از پماد آنتی‎بیوتیک غیر نسخه‎ای مثل نئوسپورین به عنوان محافظ تکمیلی استفاده کرد.

 

مشکلات خواب

داروهای ایمن برای اینسومنیا شامل آن دسته از داروهای حاوی دیفن‎هیدرامین (دسته‌بندی B) خانواده می‎شوند که عبارتند از:

– سامینکس

– نیتول

دکسی‎لامین سوکسینات (یونیسام؛ دسته‎بندی B) در صورت مواجهه با اینسومنیا دیگر گزینه قابل استفاده محسوب می‎شود.

اگر روش‌های مبتنی بر استفاده از داروها غیر نسخه‎ای کارآیی نداشته باشد، آنگاه پزشک ممکن است پس از سبک و سنگین کردن فواید و مضرات موارد زیر را تجویز کند:

– داروهای ضد افسردگی آرام‌بخش سه‎حلقه‎ای (آمی‎تریپ‎تیلین، نورتریپ‎تیلین؛ دسته‌بندی C)

– بنزودیازپین‎ها (اتیوان، کلونوپین؛ دسته‎بندی D)

استفاده از بنزودیازپین‎ها با خطر ابتلاء نوزاد به شکاف لب و کام همراه است. استفاده از این داروها در اواخر بارداری حامل این ریسک نیست.

تغییرات سبک زندگی می‎تواند موارد زیر را شامل شود:

– زمان‎بندی خواب برای زمان بیداری مداوم و زمان حضور در بستر خواب.

– اقدام به ورزش کردن به شکل منظم.

– محدود کردن قیلوله خواب به حداکثر 30 دقیقه در طول روز.

– اجتناب از مصرف کافئین و دیگر مواد محرک.

– ایجاد حالت تشریفاتی برای خواب. برای مثال، دوش گرفتن، گوش دادن به موسیقی یا انجام یوگا پیش از خوابیدن.

– استفاده از درمان‎های جایگزین مثل مدیتیشن یا طب سوزنی.

 

استفاده از مکمل در طول بارداری

زنان باید در مورد هر مکملی که در طول بارداری مصرف می‎کنند یا قصد مصرف آن را دارند با پزشک مشورت کنند.

اگرچه مصرف ویتامین‎ها در دوره بارداری برای تقویت میزان ویتامین‎ها و مواد معدنی (مثل فولات) توصیه می‎شود، دیگر انواع مکمل ممکن است خطراتی را متوجه جنین کنند. این مکمل‎ها در عین حال احتمال دارد با داروهای دیگری که زنان در این دوره مصرف می‎کنند وارد فعل و انفعال منفی شوند.

باید به خاطر بسپریم که صرف وجود برچسب “کاملاً طبیعی” بر روی یک محصول همیشه به معنی ایمن بودن آن نیست. مکمل‎ها به روشی مشابه داروهای تجویزی تحت تنظیمات نظارتی FDA قرار ندارند. مردم باید پیش از مصرف این مکمل‎ها پرهیز لازم را انجام داده و با پزشک مشورت کنند.

 

داروهای نسخه‎ای که فرد هم‎اکنون مصرف می‎کند

زنان ممکن است پیش از باردار شدن به علت مواجهه با مشکلات تیروئید، فشار خون بالا (هیپرتانسیون) یا اختلالات دیگر دارو مصرف کنند. در این موارد مردم باید در مورد ادامه مصرف این داروها در صورت باردار بودن یا قصد باردار شدن با پزشک مشورت کنند.

در بسیاری از موارد زنان می‎توانند در طول بارداری نیز ضمن برخورداری از ایمنی داروهای مزبور را مصرف کنند. برخی از مواقع نیاز به تنظیم مجدد دوز مصرف دارو مطرح است و نیز ممکن است نیاز به آن باشد که برای حفظ سلامت مادر و بچه استفاده از داروهای دیگری در دستور کار قرار گیرد.

 

درمان‎های جایگزین

درمان‎های مکمل و جایگزین ممکن است گزینه‎های خوبی برای دوره بارداری باشند. مثال‎هایی در این مورد عبارتند از:

– طب سوزنی

– طب فشاری

– مراقبت کایروپراکتیک

– ماساژ درمانی

به هر حال برخی از روش‎های درمانی طب مکمل و جایگزین، به ویژه آنهایی که مستلزم مصرف داروهای گیاهی یا مکمل‎ها است، ممکن است ایمن نباشند. در کل، در مورد این نوع درمان مطالعات کافی انجام نشده است، بنابراین مردم باید در مورد برنامه در دست انجام خود با پزشک مشورت کنند.

 

پیام همراه

داروهای بسیاری وجود دارد که زنان می‎توانند با ایمنی لازم در طول بارداری مصرف کنند. نکته کلیدی در این مورد هماهنگی با پزشک است.

منابع آنلاین مبتنی بر شواهد برای بررسی وضعیت مادر و بچه در دسترسند. این منابع اطلاعات دقیقی در مورد داروهای مختلف و نیز اطلاعات تکمیلی در باره فعل و انفعالات دارویی و نقایص مادرزادی ارائه می‎دهند.