گیـاه آقطـی سـیاه یـا انگـور کولـی بـا نــام علمــی nigra Sambucus ، یـک درختچـه بلنـد از خانـواده کاپری فولیاسـه (Caprifoliaceae ) اسـت کــه در اروپــا، آســیا و شــمال آفریقــا و آمریــکای شــمالی رشــد می کنــد. برگ هــای آن ســبز رنــگ، بیضــوی، دندانــه دار و مرکــب از ٧ – 5 برگچــه اســت. گل هــای ایــن گیــاه بــه صــورت خوشــه های بــزرگ ســفید رنــگ در اوایــل تابســتان ظاهــر و در اواخــر تابســتان یــا اوایــل پاییــز بــه میــوه تبدیــل می شــوند. میــوه آقطــی ســیاه، گوشــتی و ریــز، ماننــد انگـور و بـه رنـگ آبـی سـیر اسـت. ایــن درختچــه معمــوال در کنــار جاده هــا و حاشــیه جنگل هــا و در نواحــی مرطــوب و ســایه می رویــد. بخش هــای مختلــف آن از گذشــته بــه عنــوان ملیــن، مــدر، قابــض، عــرق آور و قــی آور اســتفاده می شــده اسـت. در گذشـته از برگ هـا، گل هـا، پوســت و میوه هــای آن اســتفاده دارویــی می شــد امــا امــروزه اغلــب مطالعـات کلینیکـی بـر روی خـواص و اثــر درمانــی میوه هــای ایــن گیــاه متمرکــز شــده اســت. در حــال حاضــر از عصــاره ایــن گیــاه به عنــوان عامــل ضدویروس هــای ســرماخوردگی، آنفلوانــزا و هرپــس ویروس هــا و بــرای درمــان برونشــیت و ســینو زیت اســتفاده می شــود. همچنیــن تحقیقــات اخیــر خــواص ضدالتهابــی و تقویــت سیســتم ایمنــی، تحریــک ترشــح انســولین و خــواص آنتی اکســیدان ایــن گیــاه را تاییــد کــرده اســت. مواد موثره: میــوه گیــاه آقطــی ســیاه حــاوی ترکیبــات مختلفــی اســت کــه مســئول اعمــال فارماکولوژیــک آن هســتند. برخــی از ایــن ترکیبــات عبارتنــد از: ترکیبــات فاونوئیــدی ماننــد روتیــن، کامفــرول، هایپروزیــد و کوئرســتین، آنتوســیانین هایی ماننــد ســیانیدین-3 -گلوکوزیــدو سیا نید ین – 3 -ســا مبو بیو ز ید ، گلیکوزیدهــای ســیانوژنی ماننــد ویبورنیــک اســید و ســامبونیگرین، ترپن هــا، تانن هــا، کلروژنیــک اســید، پروتئیــن هماگلوتینیــن و ویتامین هــای A ، C ،B1 ،B2 و B6. مصارف درمانی: خواص ضدویروسی: مطالعـات مختلـف نشـان داده اسـت کــه عصــاره گیــاه آقطــی ســیاه یــا داروهـای حـاوی عصـاره آن، فعالیت عفونت زایــی ویــروس آنفلوانــزای A و B ،ویــروس آنفلوانــزای خوکــی(H1N1 )و آنفلوانــزای پرنــدگان(H5N1 )را کاهــش می دهــد. همچنیــن اثــر مثبــت ایــن گیــاه بــر کاهــش عفونت زایــی ســوش های ویــروس HIV و هرپــس ســیمپلکس ویــروس نــوع 1( 1-HSV )بــه اثبــات رســیده اســت. خاصیـت تقویـت سیسـتم ایمنـی و خــواص ضدالتهابی: عصــاره گیــاه آقطــی ســیاه باعــث افزایــش و تقویــت فعالیــت سیســتم ایمنــی در افــراد ســالم، افــراد مبتــلا بــه عفونــت و همچنیــن بیمــاران مبتــلا بــه بیماری هــای ســرکوب سیســتم ایمنــی می شــود. عصــاره ایــن گیــاه، تولیــد ســیتوکین هایی ماننــد α-TNF و اینترلوکین هــا را افزایــش می دهــد کــه فعال ســازی فاگوســیت ها و تســهیل حرکــت آنهــا بــه ســمت بافت هــای ملتهــب را در پــی دارد. همچنیــن ترکیبــات موجــود در ایــن گیــاه دارای اثــر ضدالتهابــی نیــز هســتند و باعــث افزایــش برخــی ســیتوکین ها، افزایــش ترشــح بازوفیل هــا، تغییــر عملکــرد نوتروفیل هــا و مهــار آزادســازی ســایتوکیــــن های پیــــش التهابی می شــو ند . خواص آنتی اکسیدان: عصــاره گیــاه آقطــی ســیاه محتــوی ترکیبــات فاونوئیــدی و آنتوسیانین هاســت کــه دارای خــواص آنتی اکســیدان قــوی هســتند. ترکیبــات ایــن گیــاه از طریــق مهــار اکسیداســیون LDL و از بیــن بــردن رادیکال هــای آزاد، خــواص آنتی اکســیدان خــود را اعمــال و از بــروز بیماری هایــی ماننــد ســرطان، بیماری هــای قلبــی- عروقــی، بیماری هــای اتوایمــن و ام اس کــه به دلیــل آســیب اکســیداتیو بــروز می کننــد، جلوگیــری می کنــد…